Dilemma of Mogelijkheid?
economie (de(v.))
[º 1665 huishoudkunde»
< Fr. économie of
< Lat. oeconomia <
Gr. oikonomia (huishoudkunde)]
5 (g.mv.)
inrichting, opzet uit een oogpunt van doelmatigheid: economie
van de wet.*
kunstenaar (de(m.); vgl. -enaar;
-tje), kunstenares (de(v.)),
1 iem. die
het vermogen bezit kunstwerken te scheppen, die een der schone kunsten
beoefent, artiest: een kunstenaar
geeft altijd zichzelf in zijn /haar werk (Van
Deyssel); een kunstenaar kan
geen andere ambitie hebben dan het onvergeetbare werk te creëren
(Brouwers).*
kunstwerk
(het; -en), 1
zaak die door menselijk vermogen als product
van menselijke werkzaamheid tot stand gebracht of vervaardigd is (tgov.
zaken die van nature aanwezig zijn); -(ingenieurwezen) werk waarvoor andere
materialen dan aarde en zand gebruikt zijn, tgov. grondwerk:
bruggen, tunnels, sluizen zijn kunstwerken 2
werk dat met bijzonder vaardigheid tot stand
gebracht is; -(veroud.) ben. voor de toestellen die op het toneel natuurverschijnselen
nabootsten (thans nog gebruikt in de verb.): (uitdr.) met
kunst- en vliegwerk, met allerlei kunstmiddelen
3 voortbrengsel
van de een of andere schone kunst, syn. kunstproduct,
kunstvoortbrengsel: schilderijen en andere kunstwerken; een
literair kunstwerk.
De context van de kunsthistorie is één van de maatstaven volgens welke kunst
en maker op merites beschouwd worden; hier worden beiden in relatie tot
de kunst gezet en betekenis gegeven. Momenteel is deze maatstaf niet meer
zo toonaangevend als voorheen, de economie van het geld en het ondernemerschap
lijken deze plek ingenomen te hebben. Maar, op langere termijn, zal de kunsthistorie
het roer wellicht weer over nemen en het verschijnsel de economie van de
kunst als fenomeen opnemen in haar gehele context en deze relateren. We
zullen zien.
In de huidige opvattingen is het jammer dat de
mate van ondernemerschap (nog) te veel alleen gerelateerd wordt aan het
begrip verkoop: een onderneming in de kunst. De
kunstenaar als galeriehouder (de(m.)),
eigenaar, exploitant van een galerie, syn. galerist.
Wat is beperkter dan een product dat goed verkoopt en waarvan vervolgens
vaak meer van (ongeveer) hetzelfde geproduceerd moet worden om diezelfde
verkoop te garanderen. De mate van onderzoek en risico, die juist dynamiek
genereert (zo specifiek aan kunst en wetenschap) wordt hiermee teniet
gedaan. De betekenis van het woord product loopt volgens van Dale in ieder
geval uiteen van een concreet fysiek verschijnsel tot een abstract fenomeen.
Juist in deze gelaagdheid onderscheidt zich elk product van kunst.
product
(het;
-en) [º1508
‘uitkomst van een vermenigvuldiging’»
<Lat.productum ]
1 (jur., veroud.)
in het geding gebracht, voorgelegd stuk 2
voortbrengsel van de al of niet gecultiveerde
natuur, syn. vrucht: de producten
van een land; tropische producten;
-voortbrengsel van arbeid of nijverheid, syn. handelsartikel:
de afzet der producten; de producten der textielnijverheid;
-voortbrengsel van een chemisch of fysiologisch
proces: de producten der stofwisseling;
-(oneig.) resultaat; -(soms min.) voortbrengsel
van de (scheppende) geest of de artistieke vermogens, syn. kunstwerk:
letterkundige producten 3
(verzameln.) het geheel van het geproduceerde;
totale waarde der productie: dat het
bruto maatschappelijk product in het kalenderjaar 1962 zal stijgen tot
570 miljard dollar (NRC) 4
door paring van dieren, m.n. door kruising ontstane
afstammeling 5 (min.
van pers.) misbaksel: dat is me ook
een product 6 (rekenk.) uitkomst
van een vermenigvuldiging: een gedurig
product, bestaande uit meer dan twee
factoren; merkwaardige producten,
inwendig product, rekenkundige bewerking
waarmee men kan bepalen of twee vectoren loodrecht op elkaar staan, inproduct.*
Uit de geschiedenis maar ook uit de meest recente ontwikkelingen blijkt
dat de beeldend kunstenaar het kunstenaarschap (of beroepspraktijk) ook
steeds aangepast en getransformeerd heeft. De taal heeft hier grote invloed
op (gehad). Een verscheidenheid aan mogelijkheden is hierdoor verworven
die in breder verband (in de maatschappij) ingezet zou kunnen worden.
Combinaties van verworvenheden (settings) in een kunstenaarschap leveren
verschillende benaderingswijzen op die een bepaalde realisatie (een fysiek
of abstract product) bewerkstelligen. Niet eerder was de gelegenheid zo
uitgebreid om met kunst en ondernemerschap te experimenteren. Organisaties
veranderen, openheid en nieuwsgierigheid zijn te bespeuren en er is behoefte,
ruimte en geld. De kunstenaar als ondernemer
(de(m.); vgl. -er, onderneemster
(de(v.)), 1
degene die iets onderneemt, die een zaak van
enig gewicht op zich neemt, begint: de
eerste ondernemers van die zaak verdienen alle lof; de ondernemer van
een reuzenarbeid.* Uitgangspunt
hierin is: kunst is overal. In dit verband is het een uitdaging, maar
ook een taak om de betekenis van kunstenaar en (beeldende) kunst in te
zetten. Onderzoek en constateringen leiden tot (beeldende) interpretaties,
oplossingen en toepassingen. Door middel van beeld worden communicatie
en ontwikkeling op gang gebracht. De
kunstenaar als initiator (de(m.);
vgl. -ator) [Lat.], 1
initiatiefnemer.* De settings van een kunstenaar
worden bepaald door zowel de persoonlijke ervaringswereld als door de
infrastructuur en historische context waarin de kunstenaar zich bevindt
of begeeft; dit bepaalt de impact van het werk. De hier volgende opsomming,
die overigens niet pretendeert volledig te zijn, is op haar beurt context
gebonden en is als totaal, maar ook in verschillende combinaties als settings
op te vatten. De kunstenaar als schilder,
m.(-s), 1
iem. die zijn beroep maakt van het met verf bestrijken van houtwerk en
allerlei voorwerpen, ook van het aanbrengn van opschriften en decoraties,
verver: de schilders zijn nog in het
huis bezig; -2
iem. die de kunst beoefent van met verf voorstellingen
te scheppen, kunstschilder: Rubens
en Rembrandt zijn onze beroemdste schilders; een schilder van bloemstukken;
-(sterrenk., met hoofdl.) naam van een sterrenbeeld op het zuidelijk halfrond
(Pictor);
-3 (oneig.)
die met woorden iets afbeeldt.* De kunstenaar
als beeldhouwer (de(m.); vgl.
-er), beeldhouwster (de(v.)),
kunstenaar die beelden in hout, steen e.d. maakt, syn. sculpteur.
De kunstenaar als graficus
(de(m.); vgl. -icus), grafica
(de(v.)) 1
grafisch kunstenaar, grafisch ontwerper 2
grafisch vakman. De
kunstenaar als architect (de(m.);
-en), architecte (de(v.))
[º1553»
<Fr. architecte
<Lat. architectus
<Gr. architekton,
van archi-
(voornaamste) + tekton (timmerman)]
2
(fig.) ontwerper, uitdenker: de architect
van een nieuw socialeverzekeringsstelsel.*
Vakkennis wordt doorgegeven.
De kunstenaar als leermeester (de
(m.)), 1 iem.
die anderen leert: Jezus, de grote
leermeester 2 iem.
die onderricht geeft, al of niet aan een onderwijsinrichting, syn.
onderwijzer, leraar, docent 3
iem. die anderen in een vak opleidt, syn.
instructeur:
(fig.) de natuur is de leermeesteres
der kunst; zie natura
artis magistra in Aanh. I 4 iem.
die in enig vak van kunst of wetenschap volgelingen heeft, in relatie
tot deze: Ranke de grote leermester
onzer historici. Nieuwere uitingsvormen zijn
bijvoorbeeld de meer gepersonifieerde technieken;
De kunstenaar als fotograaf (de(m.);
vgl. –graaf), fotografe (de(v.)),
iem. die (beroepshalve) fotografeert; ook in samenst. als: kunstfotograaf,
architectuurfotograaf, portretfotograaf, theaterfotograaf.*
Fotograferen (fotografeerde,
h. gefotografeerd), 1 (overg.)
door middel van de fotografie afbeelden:een
landschap fotograferen; zich laten fotograferen 2
(onoverg.) een foto of foto's maken:
fotografeer je?
De kunstenaar als performer (de(m.);
-s), iem. die een publiek optreden verzorgt, een publieke prestatie levert.
In de lijn der ontwikkeling worden de biologische
en materiële wereld steeds complexer en de producten van kunst dien overeenkomstig
abstracter van aard, meer gerelateerd aan de ideëenwereld en hebben vaak
een grootschaliger karakter. De kunstenaar
als multimediaontwikkelaar, gebruikt
diverse toepassingen/technieken om tot een interactief beeld te komen
voor de computeromgeving, hierin zijn beeld, geluid en tekst geïntegreerd.*
De kunstenaar als stedenbouwkundige
(de(m./v.); vgl. –kundige), deskundige op het
gebied van stedenbouw. De kunstenaar
als projectmanager (de (m.)),
projectleider. De praktijk leert dat, wil
een project, ontwikkeling of beweging in gang gezet worden, een infrastructuur
als intermediair onontbeerlijk is. Per locatie verschilt de kwaliteit
van infrastructuur enorm. Maar al te vaak voeren oude denkbeelden nog
de boventoon: kunst is alleen kunst
als er 'schilderij' of 'beeldhouwwerk'
op staat. Slechts enkelen (en dat zijn
niet de burgers op straat) zijn maar op de hoogte hoe de ontwikkelingen
in de kunst gelopen zijn en wat de impact hiervan was; kunst en realiteit
blijken in de praktijk vaak vreemden voor elkaar. De
kunstenaar als schrijver, gebruikt naast
of i.p.v. beeld, taal als uitdrukkingsmiddel (zoals
voor dit stuk bijvoorbeeld…);
een beeld uitgelegd in taal; een taal uitgelegd
in beeld.* De
kunstenaar als voorlichter, m., …
voorlichtster ,v. (-s), die voorlicht,
voorlichting geeft; -het geven van
inzicht, informatie, onderricht, aanwijzing over de kwaliteiten
van beeld en de ontwikkelingen in de beeldende kunst en de meer persoonlijke
ervaringen in het métier. Welbeschouwd
zou het verbeteren of ontwikkelen van infrastructuur in termen van ondernemerschap
op te vatten zijn als een een gat in de markt, de settings van een kunstenaar
worden hiervoor ingezet. Zou het hier gaan om voorlichting dan is de kwaliteit
hiervan afhankelijk van de kennis, ervaring van/wijze van overdracht door
de kunstenaar in kwestie. Het regelmatig werken in tijdelijke werkverbanden
kan bijvoorbeeld voor een breed ervaringsscala zorgen, en werkt ontwikkeling
in de hand. De kunstenaar als freelancer
(de(m.)); -s), freelancester
(de (v.)) [ºna
1950» <Eng.
free-lancer (lett.:
vrije lansier, d.w.z. huursoldaat)], iem. die op freelance basis werkt;
de soort werkkring is afhankelijk van de
aanwezige ‘skills’.*
De kunstenaar als deskundige (de
(m./v.); vgl. -e), persoon die door beroep of studie in het bijzonder
bevoegd is tot het beoordelen van een zaak, syn.
expert; ook in samenst. als: atoomdeskundige,
computerdeskundige;eopgedaneeervaringen
in diverse segmenten in de maatschappij verschaft de kunstenaar deskundigheden
die ingezet kunnen worden om op één of andere wijze tot beeld
te komen.* Zoals
blijkt kan het cultureel ondernemerschap op uiteenlopende wijzen vorm
krijgen. Maar of deze op iedere plek tot een gezonde onderneming te ontwikkelen
is valt nog te bezien. Als het bijvoorbeeld alleen al gaat om de honorering
van het inzetten van culturele deskundigheid dan zijn onwetendheid en
onkunde slechte raadgevers.
©HeP 12 2000 monumentaal
vormgever (bn.; vgl. –aal) [<Fr.
monumental],
bn. bw., van den aard van of het uiterlijk hebbend van een monument; veelal
(maar niet noodzakelijk) in de zin van weids, groots, syn. indrukwekkend:
een monumentale trap; het monumentale karakter van de klassieken;
het begrip monumentaal is van innerlijke aard; het kan zich ook in het
kleine manifesteren.*
* ten behoeve
van de richting van dit stuk is de vrijheid gepermitteerd om hier alleen
die beschrijving te hanteren die ter zake doend was, soms is het een en
ander aangepast. Bron: Van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal;
Dertiende, herziene druk, 1999
|